Een Compassievolle en Praktische Benadering

Mensen vragen mij vaak – al zeggen ze het niet precies zo – hoe ze beter kunnen omgaan met momenten waarop ze emotioneel van streek raken en zich overmand voelen. Ze reageren dan ineens heftig: boosheid, angst, frustratie of afkeer nemen het over. Ze weten achteraf vaak wel dat dit niet de beste reactie was, maar hebben nog niet geleerd hoe het anders kan.

Laten we dit proces eens stap voor stap bekijken.

1. Emoties onderdrukken is géén oplossing

Het negeren of onderdrukken van je gevoelens lijkt soms een manier om controle te houden, maar dat werkt op lange termijn tegen je. Onderdrukte emoties kunnen leiden tot fysieke en mentale klachten. Emoties zijn signalen – geen vijanden. Ze willen iets duidelijk maken.

Maar dat betekent niet dat je alles er ongefilterd uit moet gooien. Er is een middenweg: leren herkennen en reguleren wat je voelt, zonder jezelf of anderen te overspoelen.

2. Voorkomen is beter dan genezen

Op het moment dat je al “explodeert”, is het moeilijk om de schade nog te beperken. Daarom is het belangrijk om jezelf voor te bereiden op situaties waarin je snel getriggerd raakt.

Een goede manier om dat te doen, is het kiezen van een mindset van tevoren. Bijvoorbeeld:

• “Ik neem dit niet persoonlijk.”
• “Wat de ander zegt, zegt meer over hem/haar dan over mij.”
• “Ik hoef niet alles direct op te lossen.”

Door zo’n houding vooraf te kiezen, bouw je een mentale buffer op. Het helpt je om in spannende momenten rustiger te blijven.

3. In het moment zelf: Neem een time-out

Voel je dat je van streek raakt? Dan is een time-out vaak de beste keuze. Verlaat de situatie tijdelijk op een sociaal geaccepteerde manier. Zeg bijvoorbeeld dat je even naar het toilet moet.

Gebruik die pauze om je zenuwstelsel tot rust te brengen:

• Spoel je gezicht met koud water
• Adem een paar keer bewust diep in en uit
• Ga even naar buiten voor frisse lucht
• Loop een blokje om
• Focus op fysieke gewaarwordingen (je voeten op de grond, je ademhaling)

Deze kleine reset helpt je om weer helder te denken.

4. Reflecteer: Wat gebeurt er eigenlijk echt?

Stel jezelf daarna de vraag: Wat raakte mij hier zo diep?

Emotioneel overmand worden komt vaak niet alleen door het huidige moment. Het wordt vaak versterkt door oude pijn of de angst voor herhaling in de toekomst.

Bijvoorbeeld:

• Iemand zegt voor jou iets op een dwingende manier, en je voelt je weer net als toen je als kind niet gehoord werd.
• Je partner kijkt je met een voor jou kritische blik aan, en je denkt direct: “Zie je wel, ik ben weer niet goed genoeg.”

Probeer te beseffen: wat nú gebeurt, is niet hetzelfde als toen. En het hoeft ook niet te leiden tot wat je vreest.

5. Wees mild voor jezelf

Soms schrik je van je eigen heftige reactie. Maar veroordeel jezelf niet meteen.

Misschien is het een teken dat er nog iets ouds in jou aandacht nodig heeft. Een gemis, een verdriet, een onverwerkt stukje verleden. Dat is menselijk.

Zeg dan tegen jezelf:

• “Het is oké dat dit me raakt.”
• “Ik ben aan het leren, en dat kost tijd.”
• “Wat zou ik nu nodig hebben om me gesteund te voelen?”

Zelfcompassie is de sleutel tot herstel.

6. Herinner jezelf aan je positieve intentie

Als je weer wat rustiger bent, keer dan terug naar het hier en nu. Vraag jezelf:

• “Wat was mijn bedoeling in deze situatie?”
• “Wat wilde ik bijdragen of beschermen?”

En kijk vervolgens naar de ander:

• “Wat zou zijn of haar intentie kunnen zijn geweest, zelfs als die slecht overkwam?”
• “Misschien schuilt er angst of onmacht achter hun gedrag.”

Door de positieve bedoeling van jezelf én de ander te (h)erkennen, ontstaat er ruimte voor verbinding.

7. Activeer je rationele brein door vragen te stellen

Als je je emotioneel overmand voelt schakelt je rationele brein als het ware uit. Maar zodra je wat gekalmeerd bent, kun je je denkvermogen weer activeren door jezelf vragen te stellen:

• Wat zijn de feiten hier?
• Wat voel ik precies, en waarom?
• Wat heb ik op dit moment nodig?
• Hoe kan ik dat op een rustige manier vragen?

Op die manier herstel je je balans én je handelingsvermogen.

Tot slot: Emotionele veerkracht is een oefening

Je hoeft het niet perfect te doen. Je hoeft alleen bereid te zijn om te leren. Elke keer dat je jezelf beter leert begrijpen en op een gezondere manier reageert, groei je in emotionele intelligentie.

Gun jezelf de tijd en wees mild onderweg.
Je hoeft het niet alleen te doen.

Govert van Ginkel

Dit artikel is geschreven door Govert van Ginkel. Govert is gespecialiseerd in Verbindend Communiceren en is binnen dit vakgebied actief als trainer, spreker, coach en mediator. Meer informatie over Govert vind je hier. Het actuele trainingsaanbod is hier te vinden.