Politiek en Gemeenschap ontwikkelen

In een wereld die geobsedeerd is door politieke etiketten, vergeten we vaak de belangrijkste vraag: hoe willen we eigenlijk samenleven?
We definiëren mensen al te snel als socialist, kapitalist, links of rechts — maar zelden kijken we naar de waarden en gevolgen van de systemen die zij steunen.

Deze reflectie wil voorbij de angstretoriek en partijlabels gaan. Ze nodigt uit om te onderzoeken hoe we samen kunnen bouwen aan een gemeenschap die niet gedreven wordt door competitie en verdeeldheid, maar door samenwerking en menselijkheid.

De Macht van het Label

Waarom definiëren we iemand meteen aan de hand van zijn politieke voorkeur?
Woorden als socialist, communist, fascist of kapitalist zeggen vaak weinig over de persoon zelf. Ze zijn vooral symbolen geworden van kampen, van ‘wij’ tegenover ‘zij’.

Maar wat zegt dat over hoe we samenleven? In plaats van te vragen “bij wie hoor jij?” zouden we moeten vragen “wat voor samenleving wil jij helpen bouwen?”

Door mensen te reduceren tot hun politieke identiteit, schuiven we verantwoordelijkheid af. We doen alsof de fouten van een heel systeem de schuld zijn van één leider — alsof Trump of Obama alles alleen hebben veroorzaakt. Maar elk politiek systeem bestaat bij gratie van velen: de kiezers, de instellingen, de bedrijven, en de burgers die meedoen of zwijgen.
Echte verantwoordelijkheid is dus gedeeld.

Vrijheid, Macht en Gemeenschap

Wie macht of rijkdom bezit, wil vanzelf de vrijheid om te doen wat hij wil. Maar in een samenleving betekent die vrijheid vaak dat je jouw wil oplegt aan anderen. Dat schept ongelijkheid, wrevel en verdeeldheid — precies wat een gemeenschap verzwakt.

Politiek zou moeten gaan over het bouwen van gemeenschap, niet over het creëren van winnaars en verliezers. Elk systeem dat structureel de belangen van enkelen boven die van velen stelt, ondermijnt zijn eigen legitimiteit.

Competitie of Samenwerking?

Gezonde competitie kan stimulerend zijn. Maar zodra het doel wordt om te winnen ten koste van anderen, gaat het mis.
Samenwerking daarentegen creëert een gelijker speelveld — het biedt iedereen een redelijke kans om te leven, te leren en te groeien.

Wanneer werknemers zeggenschap krijgen over hun werk en samen verantwoordelijkheid dragen, ontstaat betrokkenheid in plaats van uitbuiting. Bedrijven zoals Semco hebben laten zien dat dit werkt.

Toch heeft zo’n model het moeilijk in een zelfgerichte economie waarin macht niet gedeeld maar bewaakt wordt. Wie het meest te verliezen heeft, verdedigt het systeem het hardst — door kapitalisme te verheerlijken en elk alternatief als ‘gevaarlijk socialisme’ af te schilderen.

De Kernvraag

Misschien is de echte vraag niet welk -isme we aanhangen, maar iets veel fundamentelers:

Hoe willen we samenleven?

Als ons doel is om een gemeenschap te bouwen die rechtvaardigheid, waardigheid en welzijn centraal stelt, dan kunnen we geen systeem handhaven dat de rijkdom van enkelen bouwt op de armoede van velen.

Winst is op zichzelf niet verkeerd. Maar toxische winst — winst die ten koste gaat van mens en milieu — tast de ziel van de samenleving aan.
Wat we nodig hebben, is geen eindeloze groei, maar duurzame samenwerking, gebaseerd op verantwoordelijkheid en onderlinge zorg.

Dat is geen utopie. Het is terugkeren naar wat ons oorspronkelijk mens maakte: samenwerken uit noodzaak, leven met empathie, en beseffen dat niemand werkelijk bloeit zolang niet iedereen dat kan.

Govert van Ginkel

Dit artikel is geschreven door Govert van Ginkel. Govert is gespecialiseerd in Verbindend Communiceren en is binnen dit vakgebied actief als trainer, spreker, coach en mediator. Meer informatie over Govert vind je hier. Het actuele trainingsaanbod is hier te vinden.