Kan twijfel ook een hulpbron zijn?
Neem nou het verhaal van Ben. Als projectmanager krijgt hij op basis van zijn kennis en ervaring diverse opdrachten. Dat bevalt hem goed. Hij verstaat zijn vak en voelt zich comfortabel bij het werk dat hij doet. Hij weet ook de mensen met wie hij samenwerkt te motiveren. Zij kijken eigenlijk zelfs een beetje tegen hem op. Hij heeft een goede reputatie.
De valkuil van het imago
Soms wordt hij, juist vanwege zijn goede reputatie, ook voor iets nieuws gevraagd. Zijn manager wil graag van Ben’s potentieel gebruik maken en geeft hem dan opdrachten waardoor Ben kan groeien. Ben ziet dat echter anders. Hij voelt zich ongemakkelijk als hem wordt gevraagd iets nieuws te doen. Natuurlijk is Ben blij met de waardering en het vertrouwen dat hij krijgt, maar een opdracht op een gebied dat hij niet kent roept ook onzekerheid bij hem op. Hij vraagt zich dan af of hij het wel kan en twijfelt daarom ook of hij het wel moet doen. Hij heeft hard gewerkt om een goede reputatie op te bouwen. Moet hij dit nu wel op het spel zetten? Is het niet beter iemand voor zo’n project te vragen die er verstand van heeft? In zijn eigen ogen is dat kans groot dat hij fouten maakt en faalt. De twijfel knaagt aan hem. Hij zou er liever van afzien en zeggen dat hij het te druk heeft.
Hoe twijfel blokkeert
Ben vindt het moeilijk om over zijn twijfel te praten. Hij blokkeert. Hij heeft een imago opgebouwd als doorzetter en vakman en vindt het moeilijk om zich nu kwetsbaar op te stellen. Hij ziet het zelf als een zwakte als hij dat zou doen. Met die gedachte zet hij zichzelf gevangen. Spreekt hij zijn twijfel niet uit en doet hij of hij alles aankan, dan graaft hij wellicht zijn eigen kuil. Wat als het een fiasco wordt? Zegt hij niets over zijn twijfel, maar wijst hij de opdracht met een smoes af, dan vraagt zijn manager zich wellicht af of Ben wel zo’n doorzetter is. Spreekt hij daarentegen zijn twijfel uit, dan geeft hij zich gelijk bloot en ziet iedereen zijn onzekerheid. Zoals Ben het ziet is er geen goede keuze. Hoe kan Ben zijn worsteling doorbreken? Hoe zou jij dat doen?
Is twijfel slecht?
In onze maatschappij vinden we de indruk die we maken belangrijk. We lijken veel waarde te hechten aan zekerheid en hebben een hekel aan twijfel. Maar waarom eigenlijk? Pas als we ons dit afvragen, wordt duidelijk welke betekenis we dit geven. Als twijfel betekent dat we een risico lopen, dat er iets te verliezen valt als we een verkeerde keus maken, dan is begrijpelijk dat we dit liever vermijden. En hoe denken we dan over mensen die twijfelen? Kun je iemand die twijfelt eigenlijk wel vertrouwen? Hoe kan iemand die twijfelt de juiste keus maken? Het is blijkbaar een gok! Bewust of onbewust zien we onzekerheid en twijfel daarom als zwakte. Gek toch eigenlijk, want twijfelen doen we op z’n tijd allemaal. Er is immers maar weinig dat we absoluut zeker weten. Twijfel zou daarom eerder de normaalste zaak van de wereld moeten zijn.
Twijfel in onze cultuur
In een cultuur waarin we twijfel en onzekerheid afwijzen, is het moeilijk om twijfel en onzekerheid als hulpbron te zien. Niet alleen wijzen we de gevoelens (die we stiekem toch hebben) af, maar we wijzen ook de mensen die deze gevoelens tonen af. We maken het daarmee onbespreekbaar. Het gevolg is dat we onszelf en elkaar juist de informatie onthouden die nodig is om goede keuzen te maken.
Het kantelpunt
Twijfel vertelt ons niet alleen dat we meer informatie nodig hebben om een goede keus te maken. Het vertelt ons ook dat we wellicht meer vaardigheden, ondersteuning of faciliteiten nodig hebben. Als we naar onze twijfel luisteren kan het ons tot een gesprekspartner in de besluitvorming maken. Dit is de gedachte die ons tot het kantelpunt brengt en moed geeft als we twijfel als hulpbron leren zien. Als we samenwerken om een resultaat te bereiken, dan spreekt het voor zich dat eenieder daaraan bijdraagt. Ook je twijfel uitspreken is dan belangrijk. Tenminste, ALS je daarbij dan ook benoemt wat je nodig hebt om de twijfel weg te nemen, zodat je de samenwerking tot een succes kunt maken.
Terug naar Ben
Voor Ben gaat het er dus om te benoemen wat hij nodig heeft, bij een opdracht die hij niet eerder heeft gedaan. Hij kan vragen om extra opleiding, begeleiding door een meer ervaren collega, tijd om zich in te werken en ruimte om van de ervaring te leren, zodat hij niet later op vergissingen wordt afgerekend. Dat klinkt mij niet zwak in de oren, maar eerder als een Ben die weet wat hij wil en nodig heeft als hij merkt dat hij twijfelt.
Ons eigen verhaal
Natuurlijk maken we het verhaal van Ben ook in ons eigen leven mee. Soms twijfelen we aan onszelf, soms zien we die twijfel bij anderen. Ik denk dat het erom gaat elkaar de twijfel niet kwalijk te nemen maar juist te benutten. Het te zien als een kans op een eerlijk gesprek waar we samen van leren.
Als je soms last hebt van twijfel, sta dan eens bij jezelf stil en creëer zo je eigen kantelpunt.
Tips:
1. Ga twijfel als een signaal zien dat er iets te leren valt.
2. Word nieuwsgierig naar de behoeften waar het je op wijst.
3. Vat de moed op om dit te bespreken door het als een bijdrage te zien.
4. Bespreek wat je nodig hebt om het gewenste resultaat te bereiken.
5. Stem samen af hoe je dit kunt doen.
6. Spreek je waardering voor de samenwerking uit.
Govert van Ginkel
Dit artikel is geschreven door Govert van Ginkel. Govert is gespecialiseerd in Verbindend Communiceren en is binnen dit vakgebied actief als trainer, spreker, coach en mediator. Meer informatie over Govert vind je hier. Het actuele trainingsaanbod is hier te vinden.
Introductie-avond Verbindend Communiceren
Ben je geïnteresseerd in Verbindend Communiceren maar weet je nog niet goed of het voor jou genoeg kan betekenen? Kom dan gerust naar de Introductieavond!
meer infoInspiratie
Schrijf je in voor de ‘Verbindend Communiceren Inspiratienieuwsbrief’