Vraag je je dat weleens af als je mensen ziet worstelen met hun gevoelens? Wellicht is het je zelf ook wel eens overkomen. Je ziet of hoort iets en er volgt een emotionele reactie. Vervolgens slaan je gedachten op hol en ben je even de weg kwijt. Er lijkt een discrepantie tussen verstand en gevoel te zijn. Ook bij ruzies tussen mensen zie je dit. Mensen willen wel maar lijken ook samen even de weg kwijt te zijn. Als je er niet bij betrokken bent kun je dit met een beetje afstand bekijken en beter zien wat er gebeurt.

Gevoelens en behoeften
Het gaat ook allemaal zo snel. Er gebeurt iets en onmiddellijk heb je het gevoel al. Zo lijkt het tenminste. De Romeinen hadden dit ook al in de gaten. ‘Post hoc ergo propter hoc!’ zeiden zei. In het Nederlands betekent dat ‘Daarna en daarom daardoor!’ Omdat het gevoel direct op het gebeurde volgt moet het hierdoor wel veroorzaakt zijn. Er lijkt een causaliteit te zijn. Maar dit is een misvatting. Ja, het gaat snel en daarom hebben we niet in de gaten dat we een paar stappen overslaan. Met onze zintuigen nemen we onze omgeving waar en afhankelijk van de betekenis die onze hersenen aan dat wat we waarnemen geven ontstaat er een gevoel. Dat is de correcte volgorde. Niet wat er gebeurt maar de betekenis die wij zelf eraan geven veroorzaakt ons gevoel. Zo wordt het dan ook duidelijk dat meerdere mensen naar hetzelfde kunnen kijken en daar toch verschillende gevoelens bij hebben.  

Gevoelens koppelen 
We koppelen dus over het algemeen onze gevoelens aan de betekenis die we geven. Maar waar komt deze betekenis vandaan? We vinden overal wel wat van. Dan gaat het dus om een persoonlijke mening. Het is dan een subjectief oordeel dat we vellen. Dat gaat vrijwel automatisch en dus hebben we het niet in de gaten,tenzij we er bewust bij stilstaan. Denk maar eens terug aan een onprettig gevoel dat je bij een bepaalde situatie had en kijk dan welke gedachten er bij je opkomen. Was het een mening die je over het gebeurde had? Zo krijg je de koppeling die je maakte in de gaten. Vraag jezelf dan af of er een andere betekenis van het gebeurde mogelijk is. Is dit het geval, kijk dan eens hoe je je bij een andere betekenis zou hebben gevoeld. Zo krijg je inzicht in het onbewuste mechanisme van het oordelend betekenis geven. Je wordt weer nieuwsgierig en krijgt weer keus.

Een andere mogelijkheid: gevoelens koppelen aan behoeften
Er is echter een andere mogelijkheid dan het oordelend betekenis geven. Je gevoelens geven je eigenlijk belangrijke signalen over jouw welzijn. In plaats van je een moralistisch oordeel (is het goed of is het slecht?) over de situatie te vormen vraag je je dan af of op dat moment in al jouw behoeften is voorzien. Een onprettig gevoel vertelt je zo dat dit niet het geval is. De volgende stap is dan jezelf afvragen welke behoeften het hier betreft. Een behoefte kun je omschrijven als iets dat diep in jou leeft en jouw diepste verlangens en waarden duidelijk maakt. Behoeften zijn universeel , positief en dragen aan het leven bij. Je gevoelens vertellen je niet alleen dat je een behoefte hebt maar stimuleren je ook om in actie te komen. Dit is een andere manier van kijken naar dezelfde werkelijkheid. Heb ik een onprettig gevoel en uit ik mijn mening daarover, dan weten anderen vooral dat het mij niet zint. Als ik in plaats daarvan anderen laat weten hoe ik mij voel en welke behoefte ik heb, dan ben ik gelijk met de oplossing bezig. De uitkomst is radicaal anders. De eerste manier van denken leidt tot verwijdering tussen mensen terwijl de tweede manier hen dichter tot elkaar brengt. Koppel daarom liever je gevoelens aan je behoeften, dan ben je met je verstand er ook weer helemaal bij!

Govert van Ginkel

Dit artikel is geschreven door Govert van Ginkel. Govert is gespecialiseerd in Verbindend Communiceren en is binnen dit vakgebied actief als trainer, spreker, coach en mediator. Meer informatie over Govert vind je hier. Het actuele trainingsaanbod is hier te vinden.