Sla jij de de spijker weleens krom?
« Terug naar alle artikelen

Invloed.
Het is niet alleen dat we het allemaal willen hebben. We hebben het ook nodig. We hebben het nodig als we anderen nodig hebben om ons doel te bereiken. Maar hoe gebruik je invloed? Hiervoor gebruik ik weleens de metafoor van de spijker en de hamer. Hoe hard moet je met de hamer slaan wil de spijker effectief zijn? Sla je te zacht dan gaat deze niet door het hout heen. Sla je te hard en onder een verkeerde hoek, dan sla je de spijker krom.

Oorzaak
Maar ligt het aan de hamer als hij de spijker krom slaat? Nee, natuurlijk niet. Het is de gebruiker van de hamer en de invloed die hij met de hamer uitoefent, die bepaalt of de spijker goed zijn werk doet. Een geoefende timmerman weet dus precies hoe hij zijn hamer moet gebruiken!

Invloed met beleid
Gebruiken we deze metafoor om ook te kijken naar ons gedrag als we invloed op andere mensen willen uitoefenen, dan is het duidelijk dat je effectiever bent als je met beleid je invloed gebruikt. Vergelijken we dit met te zacht of te hard slaan met de hamer, dan kun je dit vergelijken met te weinig of niets zeggen of boos worden en met de deuren slaan. Het is duidelijk dat beide vormen een invloed hebben, maar weinig effectief zijn als het om het bereiken van samenwerking gaat.

Samenwerking
Samenwerking is er natuurlijk niet als de een zonder commitment gewoon alles doet wat de ander wil. Je werkt niet samen als je je gedwongen voelt. Je doet dan niet meer dan je moet doen of de ander vraagt. De spijker gaat dan niet diep genoeg. Het is er ook niet als er weerstand ontstaat en de ander zich actief verzet. Je zou kunnen zeggen dat je dan de spijker krom slaat. We hebben het hier eigenlijk ook over conflicthantering. De wijze waarop je effectief met conflicten omgaat wordt bepaald door hoe je je invloed gebruikt om samenwerking te krijgen.

Automatismen
Het klinkt allemaal zo logisch, vind je niet? Als je denkt aan de hamer en de spijker, dan weet je zelf ook wel dat je niet te hard of te zacht moet slaan. Toch zien we die vanzelfsprekendheid niet terug in ons gedrag als het om conflicten tussen mensen gaat. We reageren dan veelal primair: vechten, vluchten of verstijven. Deze overlevingsmechanismen hebben ons natuurlijk geholpen om te komen waar we vandaag zijn. Maar zijn deze automatische reacties ook effectief als we invloed uit willen oefenen?

Defensieve strategieën
De aanval is de beste verdediging! Ja, dat zeggen we wel, maar maak je er ook vrienden mee? Het is toch niet het eerste waar ik aan denk als ik samenwerking zoek. Maar hoe doe ik het dan anders? Hoe doorbreek ik het automatisme van mijn defensieve strategieën? Het bewust worden daarvan is de eerste stap om beter met primaire reacties om te leren gaan en de vicieuze cirkel van aanval en verdediging te doorbreken.

Vormen van defensief gedrag

Bij defensief gedrag denk ik bijvoorbeeld aan:

  1. het ontkennen dat er iets aan de hand is;
  2. de verantwoordelijkheid voor de situatie of mijn reactie op anderen afschuiven;
  3. de situatie relativeren totdat het minder bedreigend is;
  4. het gesprek afstandelijk maken door het over ‘we’ te hebben in plaats van ik en jij;
  5. door van onderwerp te veranderen, uitweiden over andere aspecten of niet relevante details;
  6. confrontatie voorkomen en niet benoemen wat er speelt zodat de ander zich niet gaat verdedigen;
  7. humor, maak een grap zodat de dreiging of het ongemak verdwijnt.

 

Bespreekbaar maken
Wil ik de vicieuze cirkel van de defensieve strategieën van anderen en mijzelf doorbreken, dan is daarvoor nodig dat ik bespreekbaar maak wat er gebeurt. Bijvoorbeeld: ‘Ik merk dat ik mij gespannen voel als we van mening verschillen en dan de neiging heb om de confrontatie uit de weg te gaan, terwijl ik ook denk dat het juist dan belangrijk is om met elkaar in gesprek te gaan. Ik heb het idee dat jij ook weer op mijn zwijgen reageert door de situatie te relativeren en ben bang dat we daardoor samen minder effectief zijn als het om het bereiken van samenwerking gaat. Hoe is dat voor jou?’

Griezelige eerlijkheid
Het gaat erom dat ik het gedrag ga benoemen dat ons beiden gevangenhoudt, zonder dat we elkaar bekritiseren. Dit doorbreekt de vicieuze cirkel. Ik benoem tevens het effect van het gedrag en de positieve intentie die ik eigenlijk heb: samenwerking en met elkaar in gesprek gaan. Ik noem dit griezelige eerlijkheid omdat je je kwetsbaar opstelt en je wellicht bang bent voor een defensieve reactie van de ander. Omdat het griezelig is als je benoemt wat er werkelijk speelt, is het ook waarschijnlijk dat dit juist een defensieve reactie in de ander stimuleert. Uiteindelijk wil je de situatie toch niet erger maken? Daarom is het belangrijk dat je geduldig en empathisch persisteert en de ander ruimte geeft om hieraan te wennen. Dat gaat het best als je laat merken dat het geen kritiek is (je spreekt daarom over jezelf) en je belangstelling hebt voor de beleving van de ander. Daarom eindig je ook met de vraag: ‘Hoe is dat voor jou?’

Een open gesprek
Een open gesprek kan ontstaan als je laat zien dat je nieuwsgierig bent naar elkaars beleving en samen wilt verkennen wat er mogelijk is. Defensieve strategieën zijn dan ook niet slecht. Ze zijn bedoeld om ons te beschermen. Ze zijn er juist om ons voor pijn, schaamte en vernedering te behoeden. Het helpt dus als je het vanuit die energie benadert en ze onderdeel van het gesprek maakt door ze te benoemen. Het nadeel van defensieve strategieën is dat ze ons verhinderen om van en met elkaar te leren omdat we het daardoor niet hebben over waar het werkelijk om gaat. Het wennen aan een open gesprek betekent in het begin wat ongemak en dat je vaker deze gesprekken moet hebben tot het weer normaal wordt.

Met beleid te werk gaan
Er komt dus nogal wat bij kijken als je met beleid te werk wilt gaan. De metafoor van de spijker en de hamer maakt echter snel duidelijk wat het oplevert. In het algemeen hebben we de neiging boos te worden en te hard te slaan als iets niet lukt. Wellicht vragen we zelfs om een grotere hamer! Maar hoeveel kromme spijkers zijn er nodig voordat je besluit dat het niet effectief is en je het anders gaat doen? Welke invloed wil je hebben? Er is wat durf voor nodig om de cirkel te doorbreken, maar als je hetzelfde principe toepast om samenwerking te creëren zul je zien dat je meer bereikt!

Samengevat: maak zaken bespreekbaar

  1. Ontdek en benoem de defensieve strategie door het gedrag te benoemen.
  2. Maak duidelijk wat het effect hiervan is en wat je eigenlijk in positieve zin wilt bereiken.
  3. Spreek in de eerste persoon enkelvoud ‘ik’ en vertel over je eigen beleving.
  4. Wees nieuwsgierig naar de beleving van de ander en wat er mogelijk is. Stel een vraag.
  5. Laat de ander aan je openheid wennen en persisteer met empathie en geduld tot je samenwerking bereikt.

Meer lezen? Kijk ook eens naar Peter Senge – The fifth Discipline, en Arend Ardon – Doorbreek de cirkel.

Wil je je in deze vaardigheden oefenen, kijk dan ook eens naar de trainingsmogelijkheden Verbindend Communiceren of bijvoorbeeld Mediationvaardigheden. Wil je liever persoonlijke begeleiding, dan is ook dat mogelijk.

Govert van Ginkel

Dit artikel is geschreven door Govert van Ginkel. Govert is gespecialiseerd in Verbindend Communiceren en is binnen dit vakgebied actief als trainer, spreker, coach en mediator. Meer informatie over Govert vind je hier. Het actuele trainingsaanbod is hier te vinden.

Inspiratie

Schrijf je in voor de ‘Verbindend Communiceren Inspiratienieuwsbrief’

In-company training en
geaccrediteerde bedrijfstrainingen

Voor bedrijven biedt Govert interne training op maat. Govert geeft ook geaccrediteerde (bedrijfs)trainingen voor mediators, tolken en andere professionals.

ontdek de mogelijkheden op www.bridgingspaces.nl

Govert van Ginkel werkt o.a. voor de volgende bedrijven:

  • ING
  • SNS
  • P&O Ferries
  • Statoil
  • NVNF
  • WBV Hoek van Holland
  • Welzijn Divers
  • Bellissima
  • GGD
  • Arcus College
  • Brandweer